ایـمونـوگلـوبولیـن داخــل وریدی (IVIG) یکی از بی‌خطرترین محصولات بیولوژیکی است که در درمان بسیاری از بیماری‌های نقص ایمنی، عفونی، خونی و خودایمنی و بیماری‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این دارو که از پلاسمای بین سه تا 10 هزار اهداکننده استخراج می‌شود، در حقیقت محصول خون وریدی است و اغلب حاوی بیش از 95 درصد IgG و به مقدار کمی حاوی IgM, IgA و دیگر پروتئین‌های پلاسماست.
توصیه می‌شود از ایمونوگلوبین برای حفظ و نگهداری سطح آنتی‌بادی و برای جلوگیری از عفونت‌ها و تأمین یک ایمنی غیرفعال استفاده شود. استفاده از ایمونوگلوبولین داخل وریدی از حدود 25 سال قبل شروع شده است و در سال‌های اخیر موارد مصرف آن در حال افزایش است.
ایـمونـوگلـوبولیـن به عنوان یک درمان استاندارد جایگزین برای بیماران با نقص‌های اولیه آنتی‌بادی به کار می‌رود و جایگزین درمان قبلی که با ایمونوگلوبولین سرمی بوده، شده است و امروزه در 70 درصد از این بیماران تزریق IVIG انجام می‌شود.
درمان فوق سبب اصلاح موقت سیستم ایمنی بیماران می‌شود و زندگی مطلوبی را برای آنان فراهم می‌کند. درمان به صورت مستمر است و عدم درمان مناسب سبب پیدایش عوارض متعدد جدی و خطرناک و حتی سبب مرگ‌ومیر بیماران می‌شود. اما واکنش‌های جانبی و نامطلوب به همراه تزریق IVIG اغلب کمتر از 5 درصد موارد با طیف یک تا 15 درصد گزارش شده است.
این بیماران به‌طور عمومی، ماهی یک‌بار به تزریق این دارو احتیاج دارند.
اين دارو براي درمان بيماران مبتلا به پورپورايترومبوسيتوپنيك ايمني، لوسمي لنفوسيتيك مزمن سلول‌هاي B، سندرم كاواساكي، جلوگيري از عفونت در كودكان مبتلا به ايدز و در پيوند مغز استخوان به منظور كاهش احتمال بروز و شدت عفونت سيستميك و كاهش واكنش ميزبان عليه پيوند نیز مصرف مي‌شود.
در مورد بیماران مبتلا به بیماری‌های اتوایمیون، ایمونوگلوبین در دوز بالا (معمولاً به میزان یک تا ۲ میلی گرم ایمونوگلوبین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) تجویز و تلاش می‌شود که شدت بیماری خودایمنی مانند درماتومیوزیت کاهش داده شود.
در بررسی‌ها مشخص شده که هیجانات مثبت با آزاد شدن ایمونوگلوبین A که آنتی‌بادی است و نخستین خط دفاعی در برابر سرماخوردگی محسوب می‌شود، رابطه دارند. طبق مطالعات انجام شده، در زنان سالمی که فیلم بامزه و شادی تماشا می‌کنند، ایمونوگلوبین A آن‌ها افزایش می‌یابد.
عوارض جانبی ایـمونـوگلـوبولیـن وریدی
عوارض جانبی ایمونوگلوبولین اغلب به دو دسته کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. واکنش‌های کوتاه مدت، خود به سه دسته خفیف شامل سردرد، تهوع، برافروختگی صورت، سرد شدن بدن، تب با درجه کم، کمر درد، لرز و استفراغ، دسته متوسط مانند درد قفسه سینه، خس‌خس سینه، کهیر و سیانوز انتهائی و دسته شدید مانند سردردهای شدید، اسپاسم برونش و افت فشارخون و کلاپس عروقی تقسیم‌بندی می‌شوند.
در این میان شایع‌ترین عوارض جانبی شامل سر درد، تب و لرز، تهوع و استفراغ، میالژی و کمر درد هستند که در گروه عوارض کوتاه‌مدت خفیف قرار دارند.
طبق گزارش‌ها اغلب واکنش‌های جانبی مربوط به سرعت تزریق هستند و در 30 تا 60 دقیقه اول تزریق روی می‌دهند. علت این واکنش‌ها اغلب به مولکول‌های به هم‌چسبیده ایمونوگلوبولین (aggregation) مربوط می‌شود که سبب فعال شدن سیستم کمپلمان می‌شوند.
همچنین در موارد نادر می‌تواند با واسطه کمپلکس آنتی‌بادی-آنتی‌ژن که همان واکنش یک آلرژی است، روی دهد؛ مثلا در بیمارانی که دارای نقص IgA هستند، به علت تولید آنتی‌بادی علیه IgA می‌تواند سبب واکنش‌های شدید آنافیلاکسی شود.
همچنین مواد نگه‌دارنده و تثبیت کننده در IVIG نیز می‌تواند سبب عوارض جانبی در بیماران شود.
هشدارها درباره ایمنوگلوبولین وریدی
نخست آنکه سندرم مننژيت آسپتيك بعد از تزريق IGIV مخصوصا با مقادير زياد گزارش شده است. اين سندرم كه از چند ساعت تا 2 روز بعد از تزريق IGIV شروع مي‌شود، داراي علائمي مثل سردرد شديد، خواب آلودگي، تب، نورترسي، حركت دردناك چشم‌ها، تهوع و استفراغ است.
همچنین IGIV مي‌تواند منجر به افت سريع فشار خون و علائم باليني آنافيلاكسي شود. بروز اين واكنش‌ها هم به سرعت انفوزيون بستگي دارد. علائم حياتي را بايد به‌طور مداوم كنترل كرد و مراقب هرگونه علامت در مدت انفوزيون بود.