چرا اهدای خون رایگان است، اما اهدای پلاسما نه!

فرآیند اهدای پلاسما و اهدای خون بسیار به یکدیگر شباهت دارند: پرکردن پرسش‌نامه ورودی، معاینات پزشکی، وصل‌شدن به دستگاه و در نهایت خون دادن. اما در ایالات متحده آمریکا و برخی از کشورهای دیگر، تفاوتی اساسی وجود دارد: اولی، گامی تجاری است و دومی، کاری خداپسندانه. حال این پرسش به‌وجود می‌آید که چرا برای اهدای پلاسما پول می‌گیرند، اما برای خون، نه!

روزنامه آمریکایی نیورک‌تایمز در این باره می‌نویسد: این تصور غلط رایج است که سازمان غذا و دارو آمریکا پرداخت پول برای اهدای خون را ممنوع کرده است. اما این سازمان در واقع تنها می‌گوید که نباید به خون اهداکنندگان، برچسب فروشی زد.

ماریو ماسیس، استاد اقتصاد دانشگاه جانز هاپکینز که درباره مشوق‌های اهدای خون تحقیق کرده است، می‌گوید که در عمل هیچ‌کس واقعا برای خون هزینه‌ای نمی‌پردازد؛ با وجود اینکه امری قانونی است اما همچنان پرداخت پول به اهداکنندگان امری غیراخلاقی به‌شمار می‌رود.

جدای تصورات کنونی، سازمان غذا و دارو نگران است که پرداخت وجه نقد به اهداکنندگان، ایمنی خون را به خطر بیاندازد. افرادی که به بیمارهای واگیردار مبتلا هستند، واجد شرایط اهدا نیستند، اما این سازمان در هراس است که اگر پای پرداخت پول نقد به میان بیایید، اهدکنندگان درباره سلامتی یا داشتن رفتارهای پرخطرشان دروغ بگویند.

هرچند که این موضوع از نظر علمی ثابت نشده است. اما سازمان بهداشت جهانی آن را به اندازه کفایت قانع‌کننده می‌داند و کشورها را از پرداخت وجه نقد به اهداکنندگان خون منصرف کرده است. در گزارش آنان در سال 2013 آمده است: شواهد نشان می‌دهد که شیوع عفونت‌های قابل انتقال از طریق خون در بین اهداکنندگان داوطلبانه به مراتب کمتر از افرادی است که برای اهدای خون‌شان پول دریافت می‌کنند.

هرچند که خون اهداشده آزمایش می‌شود اما سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید که هرچقدر بحث ایمنی بالاتر برود، می‌توان نتیجه بهتری از داده‌ها گرفت.

تفاوت اهدای پلاسما

اما در اهدای پلاسما که پلاسما از سلول‌های خونی جدا می‌شود و به‌سرعت آب از دست رفته در بدن افراد جایگزین می‌شود، سازمان غذا و دارو ترسی ندارد که به این فرآیند برچسب پولی‌بودن زده شود. دلیل آن هم این است که پلاسمای جمع‌آوری شده هرگز مستقیما به شخص دیگر تزریق نمی‌شود. پروتئین در پلاسما به داروهای مختلف تبدیل می‌شود و در طول این مسیر، تمامی ویروس‌ها و عفونت‌ها از بین می‌روند.

دکتر کریستوفر استوول، که ریاست کمیته مشاوره فرآورده‌های خونی سازمان غذا و دارو آمریکا را برعهده دارد، می‌گوید: خطر عفونت بسیار کمتر است. چرا که گلبول‌های قرمز بسیار شکننده هستند و مانند پلاسما نمی‌توانند پردازش شوند.

اما همچنان شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در فرآیند اهدای پلاسما زمانی که پای پرداخت نقدی به میان می‌آید، افراد بیشتری وضعیت جسمی و رفتارهای پرخطرشان را پنهان می‌کنند. به عنوان مثال، سازمان انتقال خون ایالت کالیفرنیا که از دهه 90 میلادی درباره اهدای پلاسما تحقیق می‌کند، دریافته است که در بین خون‌های اهداشده برای پلاسما، نرخ بسیار بالاتری از ویروس HIV وجود دارد. همچنین گزارش‌های متعددی منتشر شده که افراد برای دریافت پول، درباره بیماری‌های خود صادق نیستند.

این هفته‌نامه در ادامه می نویسد که مشوق‌ها تاثیرگذار هستند و استفاده از آنان می‌تواند به کمبود فصلی خون و فرآورده‌های آن کمک شایانی بکند.