ایمونوگلوبولین درمانی، استفاده از مخلوطی از آنتیبادیهاست که برای تعداد زیادی از بیماریها به عنوان درمان اصلی و برای بسیاری از بیماریها بهعنوان درمان کمکی استفاده میشود.
از جمله بیماریهایی که IVIg در درمان آنها نقش اساسی دارد، میتوان به نقص سیستم ایمنی اولیه، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی، پلی نوروپاتی دمیلینهکننده التهابی مزمن، بیماری کاوازاکی، سندروم نقص سیستم ایمنی ثانویه (HIV)، سرخک، سندروم گیلنباره و آنژیوادم ارثی اشاره کرد.
با نگاهی به تاریخچه IVIg و تلاشهایی که برای تولید این داروی حیاتبخش شده، به اهمیت این داروی نجاتدهنده و را ه درازی که پیموده شده تا IVIg بیخطر و پرمصرف امروزی تولید شود، پی میبریم.
یکی از کشفیات قابل توجهی که به امکان درمان با IVIg کمک کرده است، توانایی تفکیک پلاسما و فرآیند جداسازی اجزای مختلف پلاسمای خون است.
تفکیک اجزای پلاسمای خون در جنگ جهای دوم در شرایطی اختراع شد که تعداد بیشماری از سربازان قبل از اینکه فرصت دریافت کمکهای پزشکی را داشته باشند، در میدان نبرد خونریزی میکردند و دچار شوک هیپوولمیک میشدند.
دکتر ادوین جیکوهن، یک بیوشیمیست و دانشمند، راهی برای جداسازی و تفکیک پروتئینهای پلاسمای انسان پیدا کرد و آلبومین، پروتئین اصلی تشکیلدهنده پلاسما را جدا کرد تا به سرعت تجویز شود و حجم خون افزایش یابد.
در سال 1941، دکتر کوهن توانست یک فرآیند تفکیک در مقیاس بزرگ برای جداسازی آلبومین از پلاسما ایجاد کند. بیش از 2 میلیون واحد آلبومین در نتیجه اختراع او ساخته شد؛ در پی این جداسازی ایمونوگلوبولینها قابل تفکیک شدند و درمان با گلوبولین ایمنی خالص امکانپذیر شد.
اولین درمانهای گلوبولین ایمنی انسانی، تزریقهای ایمونوگلوبولین عضلانی (IMIG) بود که تزریق بسیار دردناکی داشت، اما با این وجود زندگی بیماران دچار نقص سیستم ایمنی را تغییر میداد.
اولین نسل از IVIgها توسط دکتر اوگدن بروتون، سرهنگ ارتش و پزشک متخصص اطفال، پا به عرصه درمان گذاشت. او، گلوبولین ایمنی را بهعنوان درمانی زیرجلدی برای پسر بچه هشت سالهای که آگاماگلوبولینمی مادرزادی داشت، با موفقیت تجویز کرد.
پس از این اقدام بررسیها و کنجکاویها در این زمینه گسترش یافت، بهطوری که یک ایمونولوژیست از دانشکده پزشکی هاروارد، به دنبال کار بروتون از گلوبولینهای ایمنی داخل عضلانی بهعنوان درمانی برای بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی اولیه استفاده کرد و به تدریج در سالهای 1950 و 1960 درمان تزریق گلوبولین ایمنی به درمانی استاندارد برای بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی اولیه تبدیل شد.
در دهه 1970، اولین نسل از گلوبولینهای ایمنی داخل وریدی تولید شد و بیماران توانستند برای اولین بار مقادیر زیادی از گلوبولینهای ایمنی را دریافت کنند و در نتیجه این تزریق میزان ابتلا به عفونتها در بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی اولیه بهطور چشمگیری کمتر شد؛ همچنین مشخص شد که درمانهای IVIg در درمان بیماریهای غیرقابل درمان قبلی مانند سندرم کاوازاکی نیز مؤثر هستند.
نسل اول IVIgها نقصهایی داشتند و در نتیجه نیازهای بیمار را کاملا برطرف نمیکردند. استفاده از آنزیم پپسین که بهطور طبیعی وجود دارد، بهعلت تجزیه پروتئینها باعث کاهش فعالیت گلوبولینهای ایمنی میشد.
خوشبختانه در اواسط دهه 1980 دانشمندان و محققان این رشته توانستند با استفاده از قندها و اسیدهای آمینه راهی برای اثربخشی بیشتر محصولات پیدا کنند و این به معنا بود که بیماران میتوانند مقادیر زیادی IVIg با کارایی بیشتر و عوارض جانبی کمتر دریافت کنند.
با اینکه با گذشت دو نسل از IVIgها پیشرفت شایانی در زمینه درمان بیماران مشاهده میشد اما همچنان خطر انتقال عفونت همراه با پلاسما نظیر انتقال ویروس ایدز بیماران را تهدید میکرد.
بنابراین برای بهبود ایمنی IVIg و جلوگیری از انتقال ویروس، مراحلی مانند شستوشو با مواد مخصوص و پاستوریزه کردن محصولات به نسل سوم IVIg اضافه شد. در نتیجه این مراحل توانستند بهطور موثر ویروسها و ارگانیسمهای ناخواسته را از بین ببرند و درمان ایمنتری را در اختیار بیماران قرار دهند. این شیوه تولید در دهه 1990 به استانداردی جدید برای تولید IVIg تبدیل شد.
به مرور زمان و گسترش استفاده از IVIg پزشکان و محققان تلاش میکردند تا با اصلاح داروی معجزهگرشان از عوارض جانبی دارو بکاهند و بر کارایی و اثربخشی آن بیفزایند.
IVIgهایی که امروزه در دسترس هستند، نسل چهارم هستند. آنها نسبت به نسلهای قبلی ایمنتر هستند و به علت عوارض جانبی کمتر، بهتر تحمل میشوند. کارایی و اثربخشی قابل توجه این دارو، IVIg را به روزنه امیدی برای بیماران مبتلا به بیماریهای نادر در سراسر جهان تبدیل کرده است.
درمانهای IVIg در طول سالها باعث پیشرفت سریع روشهای درمانی شده است و با کمک آن بسیاری از شیوههای درمانی بهبود یافتهاند. ایمنی و اثربخشی آنها این امکان را برای بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی فراهم کرده است که بتوانند درمانهای مورد نیاز خود را با حداقل خطر انتقال بیماریهای منتقله از راه خون دریافت کنند.
امروزه اکثر بیماریهای مربوط به پلاسما از جمله نقص سیستم ایمنی به یک بیماری قابل درمان تبدیل شدهاند و خدا را شاکریم به خاطر اهداکنندههای نوع دوستی که زندگی بدون عفونتهای تهدیدکننده حیات را به بیماران نیازمند ایمنی هدیه میکنند.